Poradnictwo, terapia, psychoedukacja online, stan badań nad zagadnieniem

Poradnictwo i terapia za pośrednictwem internetu staje się coraz popularniejszą formą pomocy.

Dobre przykłady to np. australijskie:  Lifeline, Suicide Call Back Service, Headspace.  W Polsce działa np.  na prostej platformie miejsce wsparcia: http://przyjaciele.org/

Działalność ta obejmuje wiele różnych zjawisk – np. komunikacja przez e-maile, sesje odbywane za pośrednictwem kamery internetowej, czatu, psychoedukację w formie e-learningu itp (1).

Działania te są na tyle rozpowszechnione, że doczekały się badań naukowych, sugerujących, że konsultacje internetowe, połączone z terapią poznawczo-behawioralną pomagają w radzeniu sobie z różnorodnymi problemami klinicznymi (2).

ZALETY: (3)

DOSTĘPNOŚĆ:

Łatwość dostępu eliminuje problem dojazdu do terapeuty, co jest szczególnie uciążliwe dla osób w małych miejscowości i wiosek. Umożliwia to też korzystanie z pomocy osobom niepełnosprawnym. Z kolei dla młodzieży internet jest preferowanym sposobem komunikacji (4).

ELASTYCZNOŚĆ:

W przypadku programów terapeutycznych i psychoedukacyjnych realizowanych online, klient może dostosować czas korzystania do swoich możliwości np. czasowych. Gdy w grę wchodzi kontakt z żywą osobą (wideokonferencja, czat), istnieje też większa elastyczność w wyborze czasu.

WIĘKSZY KOMFORT PSYCHICZNY:

Dla osób z niektórymi rodzajami problemów (uzależnienia, fobia społeczna, agorafobia ataki paniki itp.) kontakt z terapeutą twarzą w twarz powoduje dodatkowy stres i dyskomfort. W momencie, gdy komunikacja dokonuje się za pomocą internetu, łatwiej im się otworzyć i rzeczywiście skorzystać z pomocy (5).

PRZYSTĘPNA CENA:

Z reguły usługi terapeutyczne, poradnictwo itp. online są tańsze niż spotkanie twarzą w twarz z terapeutą. Wiele z programów (zwłaszcza psychoedukacyjnych) dostępna jest też w wersji darmowej. Odpadają też koszty związane z dojazdem na miejsce oraz następuje oszczędność czasu (6).

BRAK STYGMATYZACJI, ANONIMOWOŚĆ:

Pomoc online pomaga w uniknięciu stygmatyzacji związanej z korzystaniem z pomocy terapeutycznej, poradnictwa. Konsultacje online pomagają w zachowaniu anonimowości Odpada problem spotkania znajomego w poczekalni itp. Dzięki temu z takiej formy pomocy korzystają osoby, które nie udałyby się osobiście terapię czy do poradni, zwłaszcza w pobliżu miejsca zamieszkania (7).

ZRÓŻNICOWANIE PRZEKAZU:

Zarówno przekaz ze strony pomagającego, jak otrzymującego pomoc może być o wiele bardziej zróżnicowany niż przy kontakcie twarzą w twarz. Komunikacja online to nie tylko pisanie, to możliwość pokazywania i nagrywania filmów, infografik, rozwiązywania quizów, testów, symulacji itp. Gdy klient ma możliwość formułowania swych myśli w formie pisemnej, samo w sobie spełnia to funkcję terapeutyczną, jak wynika z badań. Komunikacja online zachęca klienta do pełniejszego i precyzyjniejszego wyrażania swoich myśli, trudniej też o wywieranie nacisku na klienta za pomocą sygnałów niewerbalnych (8).

Pisemna dokumentacja kontaktu pozwala też klientowi na śledzenie swoich postępów.

WADY:

BRAK SYGNAŁÓW NIEWERBALNYCH I KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ

Powoduje to dystans w relacji i trudności w okazywaniu empatii i budowaniu klimatu zaufania. Klientowi o wiele łatwiej w tej sytuacji ukrywać prawdziwe intencje i uciekać od trudnych tematów, tym bardziej, że kontakt może być przerwany w dowolnym momencie (9).

CYBERATAKI

W kontakcie bezpośrednim łatwiej o ustrzeżenie danych poufnych klienta. W sytuacji kontaktu online, osoby oferujące pomoc mają trudniejsze zadanie w dbaniu o bezpieczeństwo danych klientów i zabezpieczanie ich przed wykradzeniem (10).

NIŻSZE ZAANGAŻOWANIE

Ze względu na większą anonimowość i łatwość przerwania kontaktu, występuje większe prawdopodobieństwo „ucieczki” klienta od niekomfortowych tematów. Występuje też większa łatwość symulacji i przekłamywania informacji o osobie szukającej pomocy. W rezultacie odradza się stosowanie terapii online do stawiania diagnozy oraz terapii poważniejszych zaburzeń, jak np. depresja, psychoza (11).

TRUDNOŚCI TECHNICZNE

Czasem korzystanie z pomocy online jest trudne technicznie ze względu niedopracowania technologicznego platformy za pomocą której następuje interakcja. Czasem jest to kwestia różnic pokoleniowych. Zdecydowanie korzystanie ze wsparcia online jest naturalniejsze i bardziej komfortowe dla młodszego pokolenia.

Osobny problem może stanowić jakość połączenia internetowego (np. przerwanie połączenia w kluczowym momencie rozmowy, niezależne od stron biorących udział w rozmowie).

PROBLEMY ETYCZNE

W przypadku kontaktu online łatwiej o fałszowanie kompetencji i szarlatanerię.  Brakuje też do tej pory jednolitego kodeksu etycznego regulującego wparcie terapeutyczne i poradnictwo online, choć podejmowane są już próby wypracowania standardów (12).

 Bibliografia:

1. Pelling, N. (2009). The use of Email and the Internet in Couselling and Psychological Services: What Practitioners Need to Know. Couselling Psychotherapy, 5, 1-25.

2. Andersson, G., i inn. (2014). Psychological treatments for depression delivered via the Internet and supported by a clinician: an update. Revista de Psicopatología y Psicología Clínica , 19, 217-225.

Haberstroth, S., i inn.  (2007). The experience of online couselling. Journal of Mental Health Couselling, 29, 269-282.

Shaw, H.E., & Shaw, S.F. (2006). Critical Ethical Issues in Online Couselling: Assessing Current Practices with an Ethical Intent Checklist. Journal of Couselling and Development, 84, 41-53.

Trepal, H. i inn. (2007).Considerations and Strategies for Teaching Online skills: Establishing Relationships in Cyberspace. Cousellor Education and Supervision, 46, 266-279.

Wagner B. i inn. (2014)  Internet-based versus face-to-face cognitive-behavioral intervention for depression: A randomized controlled non-inferiority trial, Journal of Affective Disorders, 152–154, 113-121

Vigerland S. i inn. (2016) Internet-delivered cognitive behavioural therapy for children with anxiety disorders: A randomised controlled trial, Behaviour Research and Therapy 76, 47-56

3.  Elleven, R.K. & Allen, J. (2004). Applying Technology to Online Couselling: Suggestions for the Beginning E Therapist. Journal of Instructional Psychology, 31, 223-227.

4.  Shaw, H.E., & Shaw, S.F. (2006). Critical Ethical Issues in Online Couselling: Assessing Current Practices with an Ethical Intent Checklist. Journal of Couselling and Development, 84, 41-53.

5. Circa. A. I inn (2016) Internet-based treatment for Romanian adults with panic disorder: protocol of a randomized controlled trial comparing a Skype-guided with an unguided self-help intervention (the PAXPD study), BMC Psychiatry, published online

6. Centore A. I inn. (2008) A Study of Mental Health Counselors’ Use of and Perspectives on Distance Counseling Couselling. Journal of Mental Health Couselling, 30, 267-282.

7. Dunaway, M.O. (2000). Assessing Potential of Online Psychotherapy. Psychiatric Times, 17. https://schools.au.reachout.com/articles/online-counselling-pros-and-cons (data dostępu 12.09.2017)

8. Haberstroth, S.,  i inn. (2007). The experience of online couselling. Journal of Mental Health Couselling, 29, 269-282.

9. Circa. A (2016) op.cit. Pelling, N. (2009). op.cit. Trepal H. (2007) op.cit.

10. Griffiths, M. (2001). Online Therapy: A course for concern. The Psychologist, 14, 244-248.

11. Recupero, P.R. & Rainey, S.E. (2005). Informed Consent to E-Therapy. American Journal of Psychotherapy, 59, 319-331.

Richards, D., & Vigano, N. (2011). Online counselling. Encyclopedia of Online Behaviour. Vol. 1.

12. red. Judy Illes, (2017)  Neuroethics, Anticipating the Future,  Oxford University Press. Pelling, N. (2009). op.cit.